Czym jest nadzór budowlany ?

Organy Nadzoru Budowlanego, jak sama nazwa wskazuje, sprawują nadzór nad przestrzeganiem przepisów prawa w procesie budowlanym i użytkowaniu obiektów budowlanych oraz nad wprowadzaniem do obrotu wyrobów budowlanych.

Zadania nadzoru budowlanego realizowane są, przez odpowiednie jednostki, na poziomie powiatowym, wojewódzkim i centralnym, przy czym organy te mają różne uprawnienia i kompetencje. Zgodnie z zasadą decentralizacji kompetencji jak najwięcej kompetencji przypisanych jest do  organów administracji znajdujących się na najniższym szczeblu – najbliżej obywatela. Oznacza to, że każdy ze szczebli organizacji nadzoru budowlanego ma  własne kompetencje, które nie mogą być przejęte przez organ wyższego stopnia. I tak:
 

• powiatowy inspektor nadzoru budowlanego (PINB)

Na szczeblu powiatowym nadzór budowlany pełni funkcje inspekcyjno-kontrolne oraz wykonuje zadania związane z użytkowaniem obiektów budowlanych wynikające z Prawa budowlanego.
Realizując swoje obowiązki, PINB ma prawo do wstępu do obiektu budowlanego, na teren budowy, na teren zakładu pracy, czy na taki teren, na którym prowadzona jest działalność polegająca na obrocie wyrobami budowlanymi. Może żądać informacji lub udostępnienia dokumentów związanych z prowadzeniem robót, przekazywaniem, utrzymaniem i użytkowaniem obiektów budowlanych, a także dokumentów świadczących o dopuszczeniu do obrotu lub jednostkowego zastosowania w obiekcie budowlanym, określonego wyrobu budowlanego.
Powiatowy inspektor nadzoru budowlanego może również nakładać (w drodze postanowienia) obowiązek dostarczenia w określonym terminie odpowiednich ocen technicznych lub ekspertyz oraz zlecać wykonania takich ocen, lub ekspertyz, na koszt osoby zobowiązanej do ich dostarczenia, w przypadku ich niedostarczenia w wyznaczonym terminie lub gdy przedstawione dokumenty niedostatecznie wyjaśniają sprawę.
 

• wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego (WINB)

Wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego również pełni funkcje inspekcyjno-kontrolne oraz wykonuje zadania związane z użytkowaniem obiektów budowlanych. Jest jednak organem wyższego stopnia w stosunku do powiatowego inspektora nadzoru budowlanego, stanowiąc jednocześnie organ pierwszej instancji w sprawach dotyczących obiektów i robót budowlanych znajdujących się pod bezpośrednim nadzorem wojewody (np. mieszczących się na terenach przeznaczonych do utrzymania ruchu i transportu morskiego, dróg publicznych krajowych i wojewódzkich, na obszarach kolejowych, lotniskach czy  służących kształtowaniu zasobów wodnych i korzystania z nich).
Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego posiada analogiczne uprawnienia do PINB, a dodatkowo ma prawo pełnienia czynności kontrolnych, określonych w odpowiednich przepisach ustawy (w tym wstępu i poruszania się po terenie oraz znajdujących się tam obiektach i pomieszczeniach) nad jednostkami kontrolowanymi. Może również na wniosek producenta uznać (w drodze decyzji) dany wyrób budowlany za wyrób regionalny.
 

•  Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego (GINB)

Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego (GINB) jest centralnym organem administracji rządowej w sprawach administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego (z wyłączeniem budownictwa górniczego). GINB wykonuje zadania określone przepisami Prawa budowlanego i ustawy o wyrobach budowlanych, przy pomocy Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego (GUNB).
Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego jest też organem właściwym w sprawach indywidualnych, rozstrzyganych w drodze postępowania administracyjnego (w zakresie wynikającym z przepisów prawa budowlanego), pełni też funkcję organu wyższego stopnia (w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego) w stosunku do wojewodów i wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego, kontroluje działania organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego oraz prowadzi centralny rejestr osób posiadających uprawnienia budowlane (łącznie z osobami ukaranymi z tytułu odpowiedzialności zawodowej).

Do jego podstawowych obowiązków należy:

• planowanie, zatwierdzanie rocznych planów kontroli oraz przeprowadzanie kontroli działania wojewódzkich organów nadzoru budowlanego; a także wydawanie im wytycznych i zaleceń dotyczących kontroli wyrobów budowlanych oraz zapewniających jednolitość postępowań tych sprawach
• przedstawianie Prezesowi UOKiK do zaopiniowania planów kontroli wprowadzanych do obrotu wyrobów budowlanych oznakowanych CE, oraz sporządzanie i przekazywanie rocznych sprawozdań z przeprowadzonych kontroli
• prowadzenie punktu kontaktowego do spraw wyrobów budowlanych, gromadzenie danych o wydanych postanowieniach, decyzjach i opiniach oraz wynikach zleconych badań próbek i przeprowadzonych kontrolach wyrobów budowlanych (w tym publikowanie wyników badań próbek wyrobów budowlanych w BIP Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego), a także prowadzenie Krajowego Wykazu Zakwestionowanych Wyrobów Budowlanych (KWZWB), (oznakowanych znakiem budowlanym, niezgodnych z wymaganiami ustawy).
• Ponadto, zadaniem GINB w odniesieniu do wyrobów budowlanych oznakowanych CE, jest współpraca z innymi krajowymi organami nadzoru rynku oraz organami nadzoru rynku państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, a także organami celnymi.

Nadzór budowlany funkcjonuje w ramach administracji zespolonej, co oznacza, że kontrolę nad organami nadzoru budowlanego sprawują również odpowiednie władze lokalne.  
W przypadku powiatowego inspektora nadzoru budowlanego (PINB) dozór sprawuje:

• rada powiatu, jako organ właściwy do rozpatrywania skarg na powiatowego inspektora nadzoru budowlanego – w charakterze osoby będącej kierownikiem powiatowej inspekcji,
• wojewoda, przy pomocy wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego (WINB), który jako organ wyższego stopnia sprawuje nadzór nad Powiatowym Inspektorem Nadzoru Budowlanego (PINB)
• starosta, który jest zwierzchnikiem administracji zespolonej w powiecie oraz pełni jednocześnie funkcję pracodawcy Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego (PINB) w rozumieniu Kodeksu pracy.

Organami kontrolnymi dla wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego (WINB) są:

• Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego, jako organ wyższego stopnia
• wojewoda, który jest zwierzchnikiem administracji zespolonej w województwie oraz pełni jednocześnie w stosunku do WINB funkcję pracodawcy w rozumieniu Kodeksu pracy.

Natomiast Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego (GINB) może być powoływany (i odwoływany) przez Prezesa Rady Ministrów (na wniosek ministra właściwego do spraw budownictwa, lokalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa).


Opracowanie, redakcja: A.K
Materiał objęty prawem autorskim. Publikacja w części lub w całości wyłącznie za zgodą redakcji.