Jak wentylować poddasze? Jaki system wentylacji na poddaszu wybrać?
Poddasze, podobnie jak pozostałe pomieszczenia budynku, wymaga odpowiedniej wentylacji - grawitacyjnej lub mechanicznej. To miejsce specyficzne, ponieważ ciepłe i wilgotne powietrze z budynku unosi się do góry i gromadzi właśnie w przestrzeni pod dachem. Jego usuwanie oraz wymiana na świeże oznacza zarówno zdrowsze warunki i komfort życia mieszkańców, jak i przedłużenie trwałości konstrukcji poddasza. W artykule podajemy opis różnych rozwiązań wentylacji poddaszy w domach jednorodzinnych.
Znaczenie systemu wentylacji dla domu i jego mieszkańców
Sprawny system wentylacji duży wpływ zarówno na samopoczucie, zdrowie i bezpieczeństwo mieszkańców, jak i konstrukcję budynku. Niewłaściwa wentylacja oznacza, że ludzie oddychają powietrzem o złej jakości, powodującym takie objawy, jak: przemęczenie, trudności z koncentracją, ból i zawroty głowy, duszności, mdłości, czy podrażnienia błon śluzowych. W skrajnych przypadkach tlenek węgla z nieszczelnego systemu ogrzewania może doprowadzić nawet do śmierci. Natomiast, jeżeli chodzi o budynek, to nieprawidłowo wykonana lub działająca wentylacja może spowodować zawilgocenie konstrukcji dachowej, izolacji termicznej oraz przegrzewanie się wnętrza domu przy wysokich temperaturach na zewnątrz. Konsekwencjami zaniedbania może być pojawienie się pleśni czy grzybów na konstrukcji dachu, obniżenie izolacyjności cieplnej czy przeciekanie wody. Warto wiedzieć, że wszyscy producenci gontów unieważniają gwarancję, jeśli elementy te zostaną zamontowane na dachu domu z niewłaściwie wentylowanym poddaszem
Rodzaje wentylacji poddasza
Stosowane są dwa główne rodzaje wentylacji poddaszy:
- Wentylacja grawitacyjna (naturalna). Jest ona bardzo powszechnie stosowana i może działać bardzo skutecznie. Do wymuszenia prawidłowej cyrkulacji powietrza i jego wymiany pomiędzy wnętrzem budynku a otoczeniem wykorzystuje siły grawitacji. Ciepłe powietrze jest lżejsze od zimnego, dlatego unosi się do góry. Podstawę wentylacji grawitacyjnej stanowi ciąg wentylacyjny (tzw. cug), wymuszający wymianę powietrza, czyli wywianie z domu przez kanał wentylacyjny powietrza zawierającego parę wodną i dwutlenek węgla oraz inne zanieczyszczenia i nawianie w to miejsca czystego powietrza z zewnątrz - zwykle przez nawiewniki lub nieszczelności w oknach czy drzwiach. Dlatego warunkiem poprawnego działania wentylacji grawitacyjnej jest odpowiednio duża różnica temperatur pomiędzy wnętrzem budynku, a tą na zewnątrz – co najmniej 12°C. Do zalet wentylacji grawitacyjnej należą: niskie koszty zainstalowania i eksploatacji oraz duża skuteczność w pewnych warunkach. Ponieważ nie są potrzebne wentylatory - wystarczą tylko sprawne kanały wentylacyjne - rury oraz przewody kominowe oraz otwarte okna - system nie zużywa energii elektrycznej i nie zawiera elementów, które mogą ulec awarii. Wadą natomiast jest zależność od temperatury na zewnątrz budynku. Gdy jej wartość zaczyna zbliżać się do temperatury w pomieszczeniach (np. 20C – wiosną czy latem), skuteczność wentylacji grawitacyjnej zaczyna maleć lub nawet spada do zera. Poddasze jest tym miejscem w budynku, gdzie wentylacja grawitacyjna zawodzi najczęściej.
- Wentylacja mechaniczna. Wykorzystuje ona wentylatory elektryczne do wymuszenia obiegu powietrza oraz zawiera filtry. Dzięki temu zapewnia świeże powietrze o odpowiedniej czystości we wszystkich pomieszczeniach domu, niezależnie od pory roku i pogody. Nie wymaga dodatkowych kominów, nawiewników czy innych przewodów odprowadzających powietrze. W przypadku instalowania wentylacji mechanicznej warto wybrać system z rekuperacją, czyli odzyskiem ciepła, dzięki któremu możemy zaoszczędzić na rachunkach za ogrzewanie domu.
Rodzaje poddaszy i polecane systemy wentylacji
- Poddasze użytkowe to przestrzeń specjalnie przystosowana do przebywania w niej ludzi, a jej powierzchnię wlicza się do powierzchni użytkowej domu. Wymaga ono całkowitego lub częściowego ocieplenia połaci dachowej oraz zapewnienia odpowiedniej wentylacji. W zależności od pokrycia dachu, niezbędne będzie wykonanie 1 lub 2 szczelin wentylacyjnych. W systemie grawitacyjnym ważne jest odpowiednie rozmieszczenie okien – naprzeciw siebie - co zapewni swobodny przepływ powietrza. Podstawą sprawnego działania systemu stanowi odpowiednia ilość i rozmieszczenie kratek oraz kanałów wentylacyjnych. Dobrze jest zainstalować dodatkowe nawiewniki oraz mikrouchylenia. Najlepiej jednak zainstalować system wentylacji mechanicznej.
- Poddasze nieużytkowe. Nie spełnia ono warunków, wymaganych dla pomieszczeń wykorzystywanych na cele mieszkalne, często jest nieogrzewane oraz jest odizolowane od reszty domu. Bardzo często podczas budowy domu zapomina się o tym, że sprawna wentylacja poddasza nieużytkowego jest koniecznością i nie wykonuje się otworów nawiewnych, co uniemożliwia odpowiedni przepływ powietrza. Jeśli budynek posiada dach dwuspadowy, konieczne jest wykonanie otworów wentylacyjnych w ścianach szczytowych. W innym przypadku lepiej zamontować kominki wentylacyjne. Dobrze jest również wykonać szczelinę wzdłuż okapu dachu, co zapewnie sprawne działania wentylacji. Szczelina ta powinna być zabezpieczona siatką przed śniegiem oraz ptakami i owadami.
Wentylacja poddasza w różnych porach roku.
Latem, gdy temperatury na zewnątrz stają się wysokie, skuteczność działania wentylacji grawitacyjnej znacznie maleje, zaś poddasza mogą się przegrzewać i stawać duszne. Dlatego dobrze jest zainstalować system wentylacji mechanicznej, a jeśli mamy tylko grawitacyjną, to wspomagać ją wentylatorami stojącymi lub nawet klimatyzatorami. Warto wyposażyć okna w rolety chroniące przed nadmiernym nagrzaniem pomieszczenia promieniami słonecznymi w dzień. Ważne jest także, aby wyposażyć poddasze w nawiewniki: nawiewniki podłogowe, sufitowe, okienne czy ścienne. Istnieją okna z wbudowanymi nawiewnikami lub mikrowentylacją i takie powinniśmy wybierać. Natomiast zimą, podczas sezonu grzewczego, sprawna wentylacja pomieszczeń to podstawa. Zbyt wysoki poziom wilgoci oraz dwutlenku węgla może być bardzo szkodliwy dla zdrowia a nawet życia mieszkańców domu, ponadto sprzyja rozwojowi grzybów i pleśni. Zimą również zaznaczają się zalety wentylacji mechanicznej, która zapewni wymaganą jakość powietrza w pomieszczeniach oraz nawiewników okiennych - napływające z zewnątrz zimne powietrze nie będzie odczuwalne, zaś właściwa cyrkulacja zostanie zachowana
Elementy wentylacji dachowej oraz ich znaczenie dla wentylacji poddasza
Wentylacja dachowa umożliwia przepływ powietrza przez przestrzeń poddasza. Aby przestrzenie wentylacyjne mogły spełniać swoje funkcje, niezbędne są otwory wlotowe pod okapem i wylotowe w kalenicy. Wywietrzniki dachowe umożliwiają wydostawanie się zużytego powietrza z wnętrza budynku. Zapobiegają przegrzewaniu się dachu lub powstawaniu kondensacji pary wodnej.
Najczęściej stosowane elementy wentylacji dachowej to:
- Wywietrzniki kalenicowe. Doskonale nadają się do prostych konstrukcji dachowych. Łatwe w montażu, bardzo dobrze zabezpieczają połać dachową przed opadami i zanieczyszczeniami czy opadami, jednocześnie zapewniając odpowiednią wentylację i zapobieganie kondensacji pary wodnej. Wykonane z blach lub tworzyw sztucznych.
- Taśmy kalenicowe. Wykonane z połączenia 3 warstw: butylowej, spajającej się z powierzchnią dachówki, perforowanej włókninowej z polipropylenu, odpowiadającej za doskonałą przepuszczalność powietrza oraz aluminium, zapobiegające pęknięciom i nieszczelnościom.
- Wywietrzniki połaciowe. Przeznaczone do wentylacji poddaszy nieużytkowych oraz połaci dachowych w budynkach. Produkowane w wersjach do dachów płaskich i skośnych, pokrytych blachodachówką oraz gontami.
- Wywietrzaki grawitacyjne. To elementy cylindryczne, montowane na podstawach dachowych lub przewodach wentylacyjnych. Wspomagają działanie instalacji wentylacyjnych typu grawitacyjnego. Pod wpływem wiatru wytwarzają różnicę ciśnień, powodującą wypływ powietrza z przewodów wentylacyjnych lub bezpośrednio z pomieszczeń. Produkowane są też, jako zespolone – z wentylatorem elektrycznym
- Wentylatory dachowe. Zasilane napięciem jednofazowym 230 V, o mocy 100...300W i wydajności 560...1900 m3/h. Lepsze modele charakteryzują się cichą pracą oraz mają możliwość płynnej regulacji obrotów silnika.
- Kominki wentylacyjne (wyrzutnie dachowe). Zabezpieczają przed wnikaniem opadów atmosferycznymi do środka instalacji wentylacyjnej. Siatka ochronna dodatkowo zabezpiecza przed ptakami i większymi owadami.
- Kominki wentylacyjne obrotowe (wywietrzniki połaciowe obrotowe, turbiny dachowe). Wspomagają cyrkulację powietrza dzięki wykorzystaniu podmuchów wiatru. Posiadają możliwość regulacji kata nachylenia oraz skraplacz, który wychwytuje oraz usuwa pozostałości kondensatu.
- Kominki wentylacyjne solarne. To kominki obrotowe wyposażone dodatkowo w silnik elektryczny oraz panel fotowoltaiczny o mocy kilku W. Przeznaczone do wspomagania wentylacji grawitacyjnej wywiewnej oraz wentylowania poddaszy.
Pogłębiaj swoją wiedzę, czytaj poradniki
Opracowanie redakcja : (T.H.)
Materiał objęty prawem autorskim. Publikacja w części lub w całości wyłącznie za zgodą redakcji portalu www.pasywny-budynek.pl