Z czego składa się dach? Co to jest: kalenica, krokiew, jętka, łata, murłata, wiatrownica?

Dach jest najwyższą częścią budynku złożoną z konstrukcji nośnej i pokrycia. W budynkach jednorodzinnych najczęściej konstrukcję nośną stanowi więźba dachowa, czyli drewniany szkielet dachu, na którym oparte jest pokrycie. Dach jest też jednym z ważniejszych elementów budynków, wykonanych w charaktecze pasywnym czy energooszczędnym.

Podstawowymi elementami więźby dachowej są:

Kalenica
Krokiew
Wiązar, jętka
Łata dachowa
Murłata (podwalina)
Izolacja przeciwwilgociowa
Płatew
Wiatrownica

Dachówka ceramiczna wykładana na deskowanie umocowane na krokwiach.

1. Kalenica

Jest najwyższą częścią dachu utworzoną w miejscu przecięcia się połaci dachu – kalenica główna. W kalenicy należy pamiętać o zapewnieniu otworów wentylacyjnych, aby umożliwić cyrkulację powietrza pod połacią dachu. Ponadto, opierające się na łacie kalenicowej gąsiory mają osłaniać kalenicę, muszą więc być poprawnie zamontowane. Należy również zadbać o to, by dachówki leżały prawidłowo na łatach pod gąsiorami. Często pojawiają się tu błędy, m.in. dlatego, że dla różnych typów dachówek (oraz w zależności od kąta nachylenia dachu) są to różne odległości.

2. Krokiew

Pochyła belka więźby dachowej, oparta na murłacie. Do krokwi przytwierdza się łaty, na których kładzie się pokrycie dachowe. W zależności od obciążeń przekrój krokwi wynosi: 7x14 cm lub 8x16 cm. Rozstaw krokwi waha się w przedziale 0,8 – 1,2 m.

3. Jętka

Pozioma belka w górnej części wiązara jętkowego podpierająca krokwie. Stanowi dodatkowy element usztywniający wiązary, jest elementem ściskanym. Dzieli krokwie na dwa odcinki w proporcji 2 : 1, jej długość nie powinna przekraczać 3,5 m.

4. Łata dachowa

Drewniana listwa o przekroju prostokątnym lub kwadratowym. Mierzy od 32x32 mm do 90x90 mm lub od 32x50 mm do 75x150 mm i jest używana w konstrukcjach drewnianych, np. w więźbie dachowej do ułożenia pokrycia dachowego. Przy deskowaniu pełnym stosuje się niekiedy kontrłaty, które są ustawiane prostopadle do łat.

5. Murłata

Drewniana belka ułożona równolegle na murze budynku. Przenosi obciążenia z więźby dachowej na ściany. Przekrój murłaty jest zazwyczaj kwadratowy o wymiarach od 10x10 cm do 15x15 cm (w zależności od obciążenia).

6. Izolacja przeciwwilgociowa

Umieszcza się ją między murłatą, a ścianą głownie po to by zabezpieczyć drewno przed obecną w murze lub podciąganą kapilarnie wodą. Belkę mocuję się za pomocą stalowych kotew do muru lub wieńca, ich rozstaw wynosi od 1,5 do 2,5 m w zależności od przenoszonych obciążeń. Kotwy nie powinny znaleźć się bezpośrednio pod krokwią. Murłatę należy ocieplić lub zamurować tak, żeby nie powstał mostek termiczny, co jest niezwykle istotne w ograniczeniu spadku temperatur wewnątrz budynku.

7. Płatew

Element konstrukcji dachu, układany w kierunku równoległym do kalenicy dachu. Pozioma drewniana belka podpierająca krokwie lub bezpośrednio deskowanie pod pokrycie (dach płatwiowy).

8. Wiatrownica

Drewniana deska lub łata ukośnie mocowana do krokwi od spodu. Jej zadaniem jest usztywnienie konstrukcji więźby dachowej w kierunku podłużnym. Zapewnia współpracę wiązarów przy obciążeniu wiatrem.

Opracowanie: inż. Łukasz Kochowski A.O.
Project-System
Materiał objęty prawem autorskim. Publikacja w części lub w całości wyłącznie za zgodą redakcji.